Medieval Indian History MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Medieval Indian History - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर 1240 आहे.

Key Points 

• रझिया सुलतान (इसनी सन 1236 - इसनी सन 1240) :
  • ती गुलाम राजवंशातील होती.
  • मध्ययुगीन भारतातील त्या पहिल्या आणि शेवटच्या मुस्लिम महिला शासक होत्या.
  • तिने जमालुद्दीन याकूतला घोडदळाचा सर्वोच्च अधिकारी म्हणून नेमले.
  • तिने परदाचा त्याग केला आणि पुरुषांच्या पोशाखात लोकांसमोर हजर झाली.
  • तिने मंगोल आक्रमणापासून साम्राज्य वाचवले.
  • सन 1240 मध्ये तिचा मृत्यू झाला

Additional Information 

• दिल्ली सल्तनत (इसनी सन 1206 - इसवी सन 1526)
  • पहिले मुस्लिम आक्रमण मोहम्मद बिन कासिम (712) याने केले होते.
  • पहिले तुर्की आक्रमण महमूद गझनवी (इसनी सन 998 - इसनी सन 1030):
    • 1025 मध्ये, त्याने सोमनाथच्या सर्वात प्रसिद्ध हिंदू मंदिरावर हल्ला केला आणि छापा टाकला.
  • दिल्ली सल्तनतचे राजवंश:
    • गुलाम राजवंश (1206–1290)
    • खलजी राजवंश (1290–1320)
    • तुघलक राजवंश (1320–1414)
    • सय्यद राजवंश (1414–1451)
    • लोदी राजवंश (1451–1526)

योग्य उत्तर 1761 आहे.

Key Points

• पानिपतची तिसरी लढाई 14 जानेवारी 1761 रोजी पानिपत येथे मराठा साम्राज्य आणि आक्रमक अफगाण सैन्य (अहमद शाह दुर्रानी यांच्या) यांच्यात झाली, ज्याला चार भारतीय मित्र राष्ट्रांनी पाठिंबा दिला.
• नजीब-उद-दौलाच्या अधिपत्याखालील रोहिला, दोआब प्रदेशातील अफगाण, आंब, सुबा खान आणि अवधचा नवाब, शुजा-उद-दौला.
• मराठा सैन्याचे नेतृत्व सदाशिवराव भाऊ करत होते जे छत्रपती (मराठा राजा) आणि पेशवे (मराठा पंतप्रधान) यांच्यानंतर अधिकारात तिसरे होते.
• पेशव्यांसोबत मुख्य मराठा सैन्य दख्खनमध्ये तैनात होते.

Additional Information

काही महत्त्वाच्या लढाया:

• भूप्रदेशाची पहिली लढाई - 1191
• पानिपतची पहिली लढाई - 1526
• खानव्याची लढाई - 1527
• चौसाची लढाई - 1539
• कन्नौजची लढाई - 1540
• पानिपतची दुसरी लढाई - 1556

योग्य उत्तर अकबर आहे.

• बुलंद दरवाजा अकबर यांनी बांधला होता .

• बुलंद दरवाजा
  • हा 1601 मध्ये बांधण्यात आला होता.
  • त्याच्या बांधकामासाठी लागणारा कालावधी 12 वर्षे होता.
  • हा भारतातील फतेहपूर सिक्री, आग्रा जिल्हा, उत्तर प्रदेश, येथे आहे
  • स्थापत्यकलेच्या हिंदू आणि पर्शियन शैलींचे मिश्रण म्हणजे स्थापत्य शैली.

• अकबराचे इतर उत्कृष्ट नमुने खालीलप्रमाणे आहेत .
  • फतेहपूर सिक्री
  • अलाहाबाद किल्ला
  • आग्रा किल्ला

योग्य उत्तर वाडियार आहे. Key Points

• म्हैसूर पॅलेस यास म्हैसूरू पॅलेस असेही म्हणतात.
• हे एक ऐतिहासिक ठिकाण आहे आणि भारताच्या कर्नाटक राज्यातील म्हैसूर येथील शाही निवासस्थान आहे.
• हे 1912 मध्ये स्थापित केले गेले असले तरी ते 1897 मध्ये अंगभूत सुरू झाले.

Important Points

•  म्हैसूरवर सात शतके राज्य करणाऱ्या वाडियार शासकांचे हे निवासस्थान होते.
•  त्याची घुमटांची स्थापत्य शैली हिंदू, मुघल, गॉथिक आणि राजपूत शैलीच्या मिश्रणासह इंडो सरसेनिक आहे.

Additional Information

• पाल
  • उत्तर-शास्त्रीय काळात हे एक शाही साम्राज्य होते जे बंगालच्या प्रदेशात होते आणि त्यांनी बिहारमध्येही राज्य केले.
  • ई.स. 500-1300 च्या दरम्यान त्यांची भरभराट झाली.
• चंदेला
  • मध्य भारतातील, बुंदेलखंड या प्रदेशात हा राजवंश होता.
  • 9 व्या-13 व्या शतकादरम्यान राज्य केले.
• बुंदेला
  • हे राजपूतांचे एक वंश होते ज्यांनी आपल्या देशात सध्याच्या बुंदेलखंड सारख्या क्षेत्रातील विविध राज्यांची स्थापना केली.

चंदेला हे योग्य उत्तर आहे.

• राणी दुर्गावत मी एक चंदेल राजकुमारी होती .

• ती चंदेल कीराट रायच्या राजाची मुलगी होती.
• 1542  मध्ये तिचा गोंडवाना राज्याचा राजा संग्राम शाहचा मोठा मुलगा दलपत शहा याच्याशी विवाह झाला.
• 1550  मध्ये दलपत शहा यांचे निधन झाले. 1550 ते 1564 या काळात ती गोंडवानाची सत्ताधारी होती.
• दुर्गावती यांनी गोंडवानाची राजधानी सिंगोरगड किल्ल्यापासून चौरागड येथे हलविली .
• तिने 24 जून 1564 रोजी रणांगणावर स्वत: ला ठार केले.
• तिचा शहीद दिवस (24 जून 1564) "बालीदान दिवा" म्हणून साजरा केला जातो.

योग्य उत्तर 1761 आहे.

Key Points 

• पानिपतची तिसरी लढाई 1761 साली झाली .
  • पानिपतची तिसरी लढाई 14 जानेवारी 1761 रोजी दिल्लीच्या उत्तरेस सुमारे 60 मैल (95.5 किमी) पानिपत येथे मराठा साम्राज्याच्या उत्तरेकडील मोहीम दल आणि अफगाणिस्तानचा राजा अहमद शाह दुर्रानी यांच्या दोन भारतीय मुस्लिम मित्रांसह युती यांच्यात झाली. - दोआबचे रोहिला अफगाण आणि शुजा-उद-दौला,
  • पानिपतची लढाई 1739 मध्ये नादिरशहाने सुरू केलेल्या हल्ल्यांपासून भारताचे रक्षण करण्यासाठी आणि मुघल राजवटीचे रक्षण करण्यासाठी लढली गेली.
  • भाऊने शाहआलमला अनुपस्थित मुघल सम्राट आणि शुजाउद्दौलाला वजीर म्हणून घोषित केले.

Additional Information 

• घाघरा ची लढाई 1529 साली झाली.
  • 1529 मध्ये लढली गेलेली घाघरा लढाई ही मुघल साम्राज्याने भारत जिंकण्याची एक मोठी लढाई होती.
  • त्यानंतर 1526 मध्ये पानिपतची पहिली लढाई आणि 1527 मध्ये खानवाची लढाई झाली.
  • उदयोन्मुख मुघल साम्राज्याचा आताचा सम्राट जहीर उद-दीन मुहम्मद बाबर याच्या सैन्याने सुलतान महमूद लोदी आणि सुलतान नुसरत शाह यांच्या नेतृत्वाखालील बंगालच्या सल्तनतच्या पूर्व अफगाण संघाविरुद्धच्या लढाईत भारतीय मित्रपक्षांसोबत सामील झाले होते.
• खतौलीची लढाई
  • खतोलीची लढाई 1518 मध्ये इब्राहिम लोदीच्या नेतृत्वाखालील लोदी घराणे आणि राणा संगाच्या नेतृत्वाखालील मेवाड राज्य यांच्यात झाली, ज्या दरम्यान मेवाड विजयी झाले.
• गॅग्रोनची लढाई
  • गाग्रोनची लढाई 1519 मध्ये माळव्याचा सुलतान महमूद खल्जी दुसरा आणि मेवाडचा राणा संगा यांच्यात झाली.
  • संघर्ष गॅग्रोनमध्ये झाला आणि त्याचा परिणाम सांगाच्या विजयात झाला, त्याने महमूदला कैद केले आणि महत्त्वपूर्ण प्रदेश जोडला.
• बायणाची लढाई
  • 21 एप्रिल 1526 रोजी पानिपत येथील विजयानंतर बायनाची लढाई ( 1526) बाबरला एक दुर्मिळ धक्का होता.
  • या विजयामुळे बाबरला दिल्ली आणि आग्राचा ताबा मिळाला असला तरी इतर अनेक तटबंदीच्या ठिकाणांनी त्याच्या अधिकारात प्रवेश नाकारला.

• तुघलक नामा (तुघलकांचे पुस्तक), अमीर खुसरो याने 1320 मध्ये लिहिले होते.
• देवल देवीच्या शोकांतिकेचे वर्णन करणारी तुघलक राजघराण्यातील ही एक ऐतिहासिक मसनवी (विस्तृत कविता) आहे.
• देवल देवी ही वाघेला वंशातील यादव राजकन्या होती जिचा विवाह अलाउद्दीन खिलजीचा मोठा मुलगा खिजर खान याच्याशी 1308 मध्ये झाला होता.
• आठ वर्षांनंतर, खिझर खानला त्याचा भाऊ कुतुबुद्दीन मुबारक शाह (1316–20) याने मृत्युदंड दिला आणि देवलला त्याच्या हरममध्ये नेण्यात आले.
• 1320 मध्ये, खुसरो खान (खलजी घराण्याचा शेवटचा शासक) आणि त्याच्या अनुयायांनी मुबारक याला भोसकले आणि त्याचा शिरच्छेद केला. देवल यांचा त्यानंतर खुसरो खान याच्याशी विवाह झाला होता.
• त्यांची कहाणी, महत्वाकांक्षी, सत्तेच्या-भुकेल्या पुरुषांच्या मालिकेत एकानंतर दुसऱ्याच्या हाती जात असलेल्या एका सुसंस्कृत आणि उच्च वंशाच्या हिंदू यादव राजकन्येची होती

Key Points

Important Points

• अमीर खुसरो हा दिल्ली सल्तनतच्या सात पेक्षा जास्त राज्यकर्त्यांच्या शाही दरबारांशी संबंधित एक विपुल शास्त्रीय कवी होता.
• त्याने अनेक खेळकर कोडे, गाणी आणि दंतकथा लिहिल्या ज्या दक्षिण आशियातील लोकप्रिय संस्कृतीचा भाग बनल्या आहेत. त्याचे कोडे हे आजच्या हिंदवी कवितेतील सर्वात लोकप्रिय प्रकारांपैकी एक आहे.
• अमीर याने भारतीय उपखंडात गझल गायनाची शैली आणली.
• भारताचा पोपट ही पदवी अमीर खुसरो याला  देण्यात आली होती.
• अमीर खुसरोने 7 सुलतान (बल्बन, मुहम्मद, काकुबाद, जलालुद्दीन खिलजी, अलाउद्दीन खिलजी, मुबारक शाह खलीजी, गैसुद्दीन तुघलक) यांचे शासन पाहिले.

योग्य उत्तर 1191 आहे. 

Key Points

• तराईनची पहिली लढाई 1191 मध्ये घोरी विरुद्ध चाहमना आणि त्यांच्या सहयोगी यांच्यात तराईन (भारतातील हरियाणामधील आधुनिक तरोरी) जवळ लढली गेली.
• चाहमना राजा पृथ्वीराज चौहानने घोरी राजा मुइज्ज अल-दिन याचा पराभव केला, ज्याने एका वर्षानंतर तराईनच्या दुसऱ्या लढाईत या पराभवाचा बदला घेतला.
• तराईनची दुसरी लढाई (1192), ज्यामध्ये घोरी सुलतान मुइज्ज अल-दिन याने चाहमना राजा पृथ्वीराज चौहानचा पराभव केला.
• तराईनची तिसरी लढाई (1216), ज्यामध्ये दिल्ली सल्तनतचा मामलुक राजा इल्तुत्मिश याने माजी घोरी सेनापती ताज अल-दिन यिल्दिझचा पराभव करून त्याला ताब्यात घेतले.

Additional Information 

काही महत्त्वाच्या लढाया:

• पानिपतची पहिली लढाई - 1526
• खानव्याची लढाई - 1527
• चौसाची लढाई -  1539
• कन्नौजची लढाई - 1540
• पानिपतची दुसरी लढाई -  1556
• हल्दीघाटीची लढाई - 1576

औरंगजेब:

• आलमगीर (किंवा विश्वविजेता) ही पदवी धारण केली.
• मराठ्यांना रोखण्यासाठी त्याने गोलकोंडा आणि विजापूरवर हल्ला केला.
• औरंगजेबाने त्यांचा पराभव केला तरी मराठे आणि मुघल यांच्यातील सीमारेषा दूर केली.
• जे.एन. सरकारच्या मते, डेक्कन अल्सरने औरंगजेबाचा नाश केला.
• 'मुहतासिब' नावाच्या नैतिक नियमांची अंमलबजावणी करण्यासाठी स्वतंत्र विभाग तयार केले.
• मद्यपान, शेती आणि भांग आणि मादक पदार्थांचा वापर प्रतिबंधित केला.
• मुघल दरबारात संगीत निषिद्ध, राजेशाही ज्योतिषी आणि खगोलशास्त्रज्ञांना बडतर्फ केले.
• झारोका दर्शनाची प्रथा बंद केली.
• दसरा साजरा करणे बंद केले.
• हिंदू मंदिरे उद्ध्वस्त करून त्यांच्या बांधकामावर बंदी घातली.
• 1679 मध्ये जिझिया आणि तीर्थयात्रा कर पुन्हा लागू केला.
• ताे शिखांच्या विरोधात होता आणि 9वे शीख गुरु तेग बहादूर यांना फाशी द‍िली, ज्यामुळे शिखांचे लढाऊ समुदायात रूपांतर झाले.

खराज कर हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• खराज, हा दिल्ली सल्तनतीच्या अधिपत्याखालील शेतजमिनीवर वसूल केला जाणारा एक कर होता. ज्याची मर्यादा उत्पादनाच्या एक तृतीयांश ते निम्मी होती.
• खराज हा प्रामुख्याने गैर-मुस्लिमांवर लादला जात असून इस्लामने जिंकलेल्या प्रदेशांमध्ये जनतेला इस्लाममध्ये धर्मांतरित केले जात असे.
• इस्लामच्या कायद्यानुसार, केवळ मूळ मुस्लिम किंवा ज्यांनी इस्लाम स्वीकारला आहे त्यांनाच जमीन घेण्याची परवानगी होती.
• अशाप्रकारे, शेती करणार्‍या गैर-मुस्लिमांना इस्लामचा अवलंब करण्यास प्रेरित केले जात होते, जेणेकरून ते त्यांची शेती टिकवून ठेवू शकतील.

Important Points

• दिल्ली सल्तनतच्या काळात विविध प्रकारचे कर लादले गेले होते ते पुढीलप्रमाणे:
  • खराज हा एकप्रकारचा भूमी कर होता, जो जमीनीच्या उत्पादनाच्या एक दशांशाइतका होता.
  • जकात हा मुस्लिमांच्या मालमत्तेवरील एक कर होता.
  • खाम हा हस्तगत केलेल्या लूटीचा एक पंचमांश भाग होता, ज्यामध्ये खाणींवरील कर, खजिना आणि युद्धातील लुटीचा वाटा होता.
  • जिझिया: गैर-मुस्लिम घटकांवर, विशेषतः हिंदूंवर लादला जात होता. महिला व बालकांना मात्र या करातून सूट देण्यात आली होती.

Additional Information

• 1206 ते 1526 हा दिल्ली सल्तनतचा शासनकाळ होता.
• पुढील पाच राजघराण्यांनी दिल्ली सल्तनतीवर क्रमाने शासन केले होते:
  • मामलुक राजघराणे/ गुलाम राजघराणे (1206 ते 1290)
  • खिलजी राजघराणे (1290 ते 1320)
  • तुघलक राजघराणे (1320 ते 1414)
  • सय्यद राजघराणे (1414 ते 1451)
  • लोधी राजघराणे (1451 ते 1526)
• इल्तुतमिश हा दिल्ली सल्तनतचा वास्तविक संस्थापक म्हणून ओळखला जातो.