ऋग्वेदिक काळ MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Early Vedic period - मोफत PDF डाउनलोड करा

योग्य उत्तर ऋग्वेद आहे.

मुख्य मुद्दे

• पुरुष सूक्त हे पुरुष नावाच्या वैश्विक सजीवाला समर्पित असलेले एक स्तोत्र आहे आणि ते ऋग्वेदात आढळते.
• हे ऋग्वेदाच्या 10 व्या मंडलात (पुस्तक 10), स्तोत्र 90 मध्ये आहे.
• हे स्तोत्र वैश्विक सजीव पुरुषाच्या शरीरातून विश्वाच्या पौराणिक निर्मितीचे वर्णन करते.
• पुरुष सूक्त त्याच्या तात्विक आणि धर्मशास्त्रीय अंतर्दृष्टीसाठी, विशेषतः वैदिक विधी आणि ते वर्णन करत असलेल्या सामाजिक व्यवस्थेच्या संदर्भात महत्त्वाचे आहे.
• त्यात पुरुषाच्या शरीरातून वैदिक समाजाच्या चार वर्णांचा (सामाजिक वर्ग) उल्लेख आहे.

अतिरिक्त माहिती

• ऋग्वेद
  • हे जगातील सर्वात प्राचीन ज्ञात धर्मग्रंथांपैकी एक आहे, जे सुमारे 1500-1200 ईसापूर्व रचले गेले.
  • ऋग्वेदात 10 पुस्तके (मंडलांमध्ये) सुमारे 10,600 श्लोकांमध्ये 1,028 स्तोत्रे (सूक्ते) आहेत.
  • हे प्रामुख्याने अग्नि, इंद्र आणि सोम यांसारख्या विविध देवतांना समर्पित स्तोत्रांचे संकलन आहे.
  • ऋग्वेद वैदिक संस्कृतमध्ये लिहिलेला आहे आणि वैदिक परंपरेचा पाया बनवतो.
• यजुर्वेद
  • हे प्रामुख्याने विधी करताना पुरोहिताने म्हटल्या जाणाऱ्या विधी अर्पण सूत्रांचे संकलन आहे.
  • यजुर्वेद दोन मुख्य भागांमध्ये विभागलेला आहे: शुक्ल (श्वेत) यजुर्वेद आणि कृष्ण (कृष्ण) यजुर्वेद.
  • यात वेदांचे यज्ञ करण्यासाठी आवश्यक असलेली संहिता आहे.
• सामवेद
  • सामवेदाला गाण्यांचा आणि मंत्रांचा वेद म्हणून ओळखले जाते.
  • यात 1,875 श्लोक आहेत, त्यापैकी बहुतेक ऋग्वेदातून घेतले आहेत.
  • वैदिक विधींमध्ये स्तोत्रांचे पठण करण्यासाठी मार्गदर्शक म्हणून काम करणे हा त्याचा मुख्य उद्देश आहे.
• अथर्ववेद
  • अथर्ववेदाला चौथा वेद मानले जाते आणि तो इतर तीन वेदांपेक्षा वेगळा आहे.
  • यात उपचार आणि जादूसाठी स्तोत्रे, मंत्र आणि जारण यांचा समावेश आहे.
  • अथर्ववेदात वैद्यकीय, खगोलशास्त्र आणि वैदिक लोकांच्या दैनंदिन जीवनावरील माहिती समाविष्ट आहे.

योग्य उत्तर संहिता आहे. 

वैदिक स्तोत्रांच्या मुख्य संग्रहांना संहिता म्हणतात.

Key Points

• ऋग्वेद संहिता हा सर्वात जुना अस्तित्त्वात असलेला भारतीय ग्रंथ आहे. 
• यामध्ये 1,028 वैदिक संस्कृत स्तोत्रे आणि एकूण 10,600 श्लोकांचा संग्रह आहे, दहा पुस्तकांमध्ये हा ग्रंथ (संस्कृत: मंडल) व्यवस्थापित केलेला आहे.
• यातील स्तोत्रे ऋग्वेदिक देवतांना समर्पित आहेत.
• संहिता हे धार्मिक ग्रंथ आहेत आणि ते विधींचे सामाजिक आणि धार्मिक महत्त्व स्पष्ट करतात.
• प्रत्येक संहितेत ब्राह्मण नावाचे ग्रंथ जोडले गेले आहेत, ज्यात स्तोत्रे आणि कर्मकांडांवर भाष्य आहे.
• प्रत्येक ब्राह्मणामध्ये एक आरण्यक (वन मजकूर) आणि एक उपनिषद असते.
• अरण्यकांमध्ये जंगलात राहणाऱ्या ऋषीमुनींनी गुप्तपणे करावयाच्या गूढ विधींच्या सूचना आहेत.
• तर उपनिषदे तात्विक उहापोह करतात.

Important Points

• सूत्र:
• भारतीय साहित्यिक परंपरेतील सूत्र म्हणजे नियमपुस्तीका किंवा अधिक व्यापकपणे, सूक्ष्म नियमपुस्तिका किंवा मजकूराच्या स्वरूपात सूत्र किंवा सूत्रांचा संग्रह.
• सूत्रे ही प्राचीन आणि मध्ययुगीन भारतीय ग्रंथांची एक शैली आहे जी हिंदू, बौद्ध आणि जैन धर्मात आढळते.

फक्त 1 आणि 2 हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points 

• वैदिक कालखंड:
  • वैदिक युग इ.स.पू. 1500 ते इ.स.पू. 600 दरम्यान होते. इ.स.पू. 1400 पर्यंत सिंधू संस्कृतीच्या ऱ्हासानंतर प्राचीन भारतात निर्माण झालेली ही पुढील प्रमुख संस्कृती आहे.
  • राजन म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या राजासह शासनाचे राजेशाही स्वरूप.
  • पितृसत्ताक कुटुंबे. ऋग्वेदिक काळातील जन हे सर्वात मोठे सामाजिक एकक होते.
  • सामाजिक गट: कुल (कुटुंब) – ग्राम – विसू – जन.
  • आदिवासी संमेलनांना सभा आणि समित्या म्हणतात.
    • आदिवासी राज्यांची उदाहरणे: भरत, मत्स्य, यदु आणि पुरूस.
  • सभा ऋग्वैदिक कालखंडाच्या सुरुवातीच्या दोन्ही संमेलांना सूचित करते.
  • स्त्रियाही या संमेलनात हजेरी लावतात आणि त्यांना सभावती म्हणतात
  • ऋग्वेद सभेबद्दल न्यायालयीन आणि प्रशासकीय कार्यांसह नृत्य आणि जुगार संमेलन म्हणून बोलले जाते.
  • तर समिती ही लोकसंमेलन होती ज्यामध्ये आदिवासी व्यवसायासाठी जमातीचे लोक जमत असत.
  • येथे तात्विक मुद्दे आणि धार्मिक समारंभ आणि प्रार्थना यांच्याशी संबंधित समस्या यांवर चर्चा केली जाते.

योग्य उत्तर ऋग्वेद आहे.

Key Points

• गायत्री मंत्र:​
  • ​गायत्री मंत्र प्रथम ऋग्वेदात नोंदवला गेला आणि सुमारे 2500 ते 3500 वर्षांपूर्वी संस्कृतमध्ये लिहिला गेला.
  • गायत्री मंत्रामध्ये आठ अक्षरांच्या त्रिकात चोवीस अक्षरे आहेत.
  • गायत्री मंत्राचे पठण केल्याने केवळ जप करणाराच नाही तर श्रोताही निर्दूषित होतो.
  • गायत्री मंत्र हा ऋग्वेदातील तिसऱ्या मंडलातून आला आहे.
  • या मंडलात मुख्यतः अग्नी आणि इंद्राची 62 स्तोत्रे आहेत.
  • हे "कौटुंबिक पुस्तक" (मंडल 2-7) पैकी एक आहे, ऋग्वेदाचा सर्वात जुना गाभा.
  • या मंडलामध्ये किकाट्स या गैर-आर्य जमातीचाही उल्लेख आहे, जी आधुनिक बिहारमधील मगधजवळील कोठेतरी रहिवासी होती असे बहुतेक विद्वान मान्य करतात.

Important Points

• गायत्री मंत्राचा जप का केला जातो?
  • असे मानले जाते की गायत्री मंत्राचा जप केल्याने तुम्हाला तुमच्या जीवनात यश आणि आनंद मिळतो.
  • गायत्री मंत्राच्या नियमित जपाने मनाची दृढता आणि स्थिरता होऊ शकते.
  • मंत्र हे पालनपोषण करणारा सूर्य आणि दैवी या दोघांसाठी कौतुकाची घोषणा आहे.

योग्य उत्तर ऋग्वेद आहे.

Key Points 

• 'पुरुष सूक्त' हे ऋग्वेदातील स्तोत्र आहे.
• ऋग्वेदाच्या 10व्या मंडलात, पुरुष सूक्त विवाह समारंभांवर प्रतिबिंबित करते.

Additional Information 

• ऋग्वेदाबद्दल :
  • ऋग्वेद 1500-1200 ईसापूर्व दरम्यान रचला गेला असे म्हटले जाते, ज्याला मानवजातीचा पहिला करार म्हणून देखील ओळखले जाते.
  • हा 10,600 श्लोक आणि 1,028 स्तोत्रांचा संग्रह आहे.
  • त्यात 10 पुस्तके आहेत ज्यांना मंडळ म्हणून ओळखले जाते, प्रत्येक मंडळामध्ये सूक्तांचा समावेश आहे.
  • वर्ण पद्धतीची संकल्पना ऋग्वेदात सांगितली आहे जी आजही हिंदू समाजात पाळली जाते.
  • यात विश्वाची उत्पत्ती, भगवान शिवाची उत्पत्ती, भगवान वरुणाची उत्पत्ती इत्यादींविषयी विविध रहस्ये आहेत.

योग्य उत्तर संहिता आहे. 

वैदिक स्तोत्रांच्या मुख्य संग्रहांना संहिता म्हणतात.

Key Points

• ऋग्वेद संहिता हा सर्वात जुना अस्तित्त्वात असलेला भारतीय ग्रंथ आहे. 
• यामध्ये 1,028 वैदिक संस्कृत स्तोत्रे आणि एकूण 10,600 श्लोकांचा संग्रह आहे, दहा पुस्तकांमध्ये हा ग्रंथ (संस्कृत: मंडल) व्यवस्थापित केलेला आहे.
• यातील स्तोत्रे ऋग्वेदिक देवतांना समर्पित आहेत.
• संहिता हे धार्मिक ग्रंथ आहेत आणि ते विधींचे सामाजिक आणि धार्मिक महत्त्व स्पष्ट करतात.
• प्रत्येक संहितेत ब्राह्मण नावाचे ग्रंथ जोडले गेले आहेत, ज्यात स्तोत्रे आणि कर्मकांडांवर भाष्य आहे.
• प्रत्येक ब्राह्मणामध्ये एक आरण्यक (वन मजकूर) आणि एक उपनिषद असते.
• अरण्यकांमध्ये जंगलात राहणाऱ्या ऋषीमुनींनी गुप्तपणे करावयाच्या गूढ विधींच्या सूचना आहेत.
• तर उपनिषदे तात्विक उहापोह करतात.

Important Points

• सूत्र:
• भारतीय साहित्यिक परंपरेतील सूत्र म्हणजे नियमपुस्तीका किंवा अधिक व्यापकपणे, सूक्ष्म नियमपुस्तिका किंवा मजकूराच्या स्वरूपात सूत्र किंवा सूत्रांचा संग्रह.
• सूत्रे ही प्राचीन आणि मध्ययुगीन भारतीय ग्रंथांची एक शैली आहे जी हिंदू, बौद्ध आणि जैन धर्मात आढळते.

गाई-गुरे हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points

• इ. स. पू. 1500 ते 600 या दरम्यानचा काळ खालीलप्रमाणे विभागला जाऊ शकतो
  • प्रारंभिक वैदिक कालखंड किंवा ऋग्वेदिक कालखंड (इ. स. पू. 1500 ते 1000) आणि
  • उत्तर वैदिक कालखंड ( इ. स.पू. 1000 - 600).
• ऋग्वेदिक काळात, आर्य बहुतेक सिंधू प्रदेशापुरतेच मर्यादित होते.
• ऋग्वेदात सप्तसिंधू किंवा सात नद्यांच्या भूमीचा संदर्भ आहे. यामध्ये सिंधू आणि सरस्वतीसह झेलम, चिनाब, रावी, बियास आणि सतलज या पंजाबमधील पाच नद्यांचा समावेश आहे.
• ऋग्वेदातील लोकांचे राजकीय, सामाजिक आणि सांस्कृतिक जीवन ऋग्वेदातील स्तोत्रांमधून शोधले जाऊ शकते.
• ‘वेद’ हा शब्द ‘विद’ या मूळापासून बनला आहे, ज्याचा अर्थ जाणून घेणे. दुसऱ्या शब्दांत, ‘वेद’ हा शब्द ‘श्रेष्ठ ज्ञान’ दर्शवतो.
• ऋग्वेदिक आर्य हे पशुचारी होते आणि त्यांचा मुख्य व्यवसाय पशुपालन हा होता.
• त्यांच्या मालमत्तेचा अंदाज त्यांच्याकाडील पशुधनावरून केला जात असे.
• ते उत्तर भारतात कायमचे स्थायिक झाल्यावर त्यांनी शेती करण्यास सुरुवात केली.
• लोखंडाचे ज्ञान आणि त्याच्या वापरामुळे ते जंगले स्वच्छ करू शकले आणि अधिक जमीन लागवडीखाली आणू शकले.

योग्य उत्तर संगीत आणि कला हे आहे.

'सामवेद' हा भारतीय संगीत आणि कला यांचा एक प्राथमिक स्रोत मानला जातो.

सामवेद

• सामवेद या शब्दाचा उगम 'सामन' या शब्दापासून झाला आहे ज्याचा अर्थ धुन हा आहे. हा धुनांचा संग्रह आहे.
• सामवेद (गाण्यांचे पुस्तक) मध्ये 1549 स्तोत्र आहेत.
• सर्व स्तोत्रे (75 वगळता) ऋग्वेदातून घेण्यात आली आहेत.
• सोम बळी दरम्यान उदगत्री याने साम वेदातील स्तोत्रांचे पठण करायचे.
• भारतीय संगीतासाठी हा वेद महत्त्वाचा आहे.
• यामध्ये ध्रुपद राग आहे.

• वैदिक साहित्यामध्ये चार साहित्य आहेत.
• ते संहित किंवा वेद, ब्राह्मण, अरन्याक आणि उपनिषद आहेत.
• वैदिक साहित्यात वेद सर्वात महत्त्वाचे आहे.
• वेद हा शब्द विद या शब्दापासून आला आहे, ज्याचा अर्थ माहित असणे किंवा ज्ञान असणे आवश्यक आहे.
• वैदिक ग्रंथ श्रुती (श्रवणावर आधारित) आणि स्मृती (स्मृतीवर आधारित) यांच्यात विभागले गेले आहेत.
• चार वेद आहेत - ऋगवेद, सामवेद, यजुर्वेद आणि अथर्ववेद.
• पहिल्या तीन वेदांना एकत्रितपणे वेदत्रयी (वेदांचा त्रिकूट) म्हणून संबोधले जाते

ऋगवेद

• सर्वात प्राचीन वेद ऋग्वेद (स्तोत्रांचा संग्रह) आणि जगातील सर्वात प्राचीन धार्मिक ग्रंथ आहे.
  • याला 'मानवजातीचा पहिला करार' म्हणूनही ओळखले जाते.
• यामध्ये ‘सुक्त’ नावाचे 1028 स्तोत्र आहेत आणि ‘मंडळ’ नावाच्या 10 पुस्तकांचा संग्रह आहे.
• सहा मंडळे (दुसरे ते सातवे मंडळ) सर्वात जुनी आणि सर्वात लहान मंडळे आहेत ज्यांना गोत्र/वंश मंडळे (कुळ ग्रंथ) म्हणतात आणि त्यांना कौटुंबिक पुस्तके देखील म्हणतात.
• त्यातील प्रत्येकजण ऋषी ग्रितसमद, विश्वामित्र वामदेव, अत्री, भारद्वाज, वसिष्ठ या विशिष्ट कुटूंबातील आहेत.
• 8 वे मंडळ कनव आणि अंगिराससाठी लिहिलेले आहे.
• 9 वे मंडळ म्हणजे सोमा स्तोत्रांचे संग्रह.
• तिसर्‍या मंडळामध्ये गायत्री मंत्र आहे, जो सूर्य देव सावित्रीच्या स्तुतीसाठी संकलित केला गेला होता
• सरस्वती ही ऋग्वेदातील देवता आहे.
• पहिले आणि दहावे मंडळ नंतर जोडले गेले आहे.
• दहाव्या मंडळांमध्ये प्रसिद्ध पुरुषसुक्तब स्तोत्र आहे जे स्पष्ट करते की चार वर्ण निर्माता ब्रह्मांच्या तोंड, हात, मांडी आणि पायापासून जन्मले होते.

यजुर्वेद

• यजुर्वेद (यज्ञ प्रार्थनेचे पुस्तक) एक विधी आहे.
• शुक्ल (पांढरा किंवा चमकदार) आणि कृष्ण (काळा किंवा गडद) हे यजुर्वेदातील दोन ग्रंथ आहेत.
• शुक्ल यजुर्वेदात श्लोकांची व्यवस्था व स्पष्टता आहे.
• कृष्ण यजुर्वेदामध्ये एक अव्यवस्थित, अस्पष्ट आणि छंदांचा संग्रह आहे.

अथर्ववेद

• अथर्ववेद हे जादुच्या सूत्रांचे पुस्तक आहे.
• यामध्ये वाईट गोष्टी व आजारांपासून मुक्त होण्यासाठी मोहिनी आणि मंत्र आहेत.

योग्य उत्तर गायी आहे.

Key Points 

• "अघन्या" हा ऋग्वेदातील गायींचा संदर्भ आहे.
• ऋग्वेद हा चार वेदांपैकी एक आहे.
• त्यात संस्कृत स्तोत्रांचा समावेश आहे.
• हे चार पवित्र वेदांपैकी सर्वात जुने आहे.

Additional Information 

इतर वैदिक साहित्य खालीलप्रमाणे आहे

• सामवेद - हा संगीताचा ग्रंथ आहे.
  • हे सुरांचे आणि मंत्रांचे पुस्तक आहे.
  • हे 6 अध्यायांमध्ये विभागलेले आहे आणि त्यात सुमारे 1875 मंत्र आहेत.
• यजुर्वेद - हा यज्ञविधींचा ग्रंथ आहे.
  • हे विधी यज्ञ/यज्ञ करण्यापूर्वी पुरोहितांनी सांगितले होते.
• अथर्ववेद - यात दैनंदिन जीवनाची माहिती आहे.
  • यात 20 अध्याय आणि 5977 मंत्र आहेत.

भारतातील महाकाव्ये

• रामायण - हे वाल्मिकींनी लिहिलेले असून त्यात 24000 श्लोक आहेत.
  • हे राम, विष्णूच्या अवताराच्या जीवनाबद्दल आहे.
• महाभारत - हे वेद व्यास यांनी लिहिलेले असून ते जगातील सर्वात मोठे महाकाव्य आहे.

योग्य उत्तर विटास्ता आहे. Key Points 

• विटास्ता:-
  • विटास्ता किंवा झेलम नदी ही पंजाब प्रदेशातून वाहणाऱ्या पाच नद्यांपैकी एक आहे आणि पाच नद्यांपैकी सर्वात पश्चिमेकडील नदी आहे.
  • हे हिमालयातील वेरीनाग झरेतून उगम पावते आणि पाकिस्तानात प्रवेश करण्यापूर्वी आणि चिनाब नदीला सामील होण्यापूर्वी काश्मीर खोऱ्यातून वाहत जाते.

Additional Information 

• आस्किनी:-
  • हे चिनाब नदीचे प्राचीन नाव आहे.
  • चिनाब नदी ही पंजाब प्रदेशातील पाच प्रमुख नद्यांपैकी एक आहे, जी भारत आणि पाकिस्तानमधून वाहते.
  • चंद्र आणि भाग या दोन मुख्य पाण्याच्या संगमाने ते तयार झाले आहे.
• विपाश:-
  • हे बियास नदीचे प्राचीन नाव आहे.
  • बियास नदी ही भारत आणि पाकिस्तानची सीमावर्ती नदी आहे.
  • बियास भारताच्या हिमाचल प्रदेश राज्यातील हिमालयात उगवतो आणि सुमारे 470 किलोमीटर (290 मैल) भारताच्या पंजाब राज्यातील सतलज नदीला वाहतो.
  • ती नंतर पाकिस्तानात वाहत जाऊन हरिकेजवळ सतलज नदीला मिळते.
• परुष्णी :-
  • हे रावी नदीचे प्राचीन नाव आहे.
  • रावी ही सिंधू, झेलम, चिनाब आणि बियाससह पंजाब प्रदेशातील पाच नद्यांपैकी एक आहे.
  • हे भारताच्या हिमाचल प्रदेश राज्यातील हिमालयात उगवते आणि पाकिस्तानमधील चिनाब नदीला सुमारे 720 किलोमीटर (450 मैल) वाहते.

योग्य उत्तर परुष्णी हे आहे.

Key Points

• दहा राजांच्या युद्धात भरताचे पुजारी वशिष्ठ होते.
• या लढाईला दशराज असेही म्हणतात आणि ही सर्वात महत्त्वाची ऐतिहासिक घटना आहे.
• एकीकडे भरत आणि दुसरीकडे दहा सरदार यांच्यात झालेली लढाई दहा राजांची लढाई (दशराज) म्हणून ओळखली जाते.
• ही लढाई परुष्णी नदीवर लढली गेली आणि त्यामुळे भारताचा राजा सुदास याला विजय मिळवून दिला आणि वरच्या गंगेच्या खोऱ्यात त्यांची सत्ता स्थापन केली जिथे त्यांनी नंतरच्या वैदिक काळात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
• वसिष्ठ आणि विश्वामित्र यांच्यातील वादामुळे युद्ध झाले.
• विश्वामित्रांनी दहा जमातींच्या गटाला पाठिंबा दिला ज्यापैकी पाच आर्य आणि इतर पाच गैर-आर्य होते.
• एकीकडे भरत आणि दुसरीकडे दहा जमाती यांच्यात लढाई झाली.
• याने भरतांना विजय मिळवून दिला आणि प्रदेशावर आपले वर्चस्व प्रस्थापित केले.

योग्य उत्तर सरस्वती नदी हे आहे.

• ऋग्वेदातील बहुतेक संस्कृती सरस्वती नदीच्या जवळ वसलेल्या होत्या.
• काबूल, स्वात, खुर्रम, गुमाल, सिंधू, झेलम, चिनाब, रावी, बियास आणि सतलज या नद्यांचाही ऋग्वेदात उल्लेख आहे.
• ऋग्वेदातील नदिस्तुती सुक्तातील स्तुतीला नद्यांच्या स्तुतीचे स्तोत्र म्हणतात.
• नद्यांची जुनी नावे:

योग्य उत्तर समिती आणि सभा आहे.

Key Points 

• वैदिक कालखंड:
  • वैदिक युग इसवी सन पूर्व 1500 ते इसवी सन पूर्व 600 दरम्यान होते. इ.स.पू. १४०० पर्यंत सिंधू संस्कृतीच्या ऱ्हासानंतर प्राचीन भारतात निर्माण झालेली ही पुढील प्रमुख संस्कृती आहे.
  • राजन म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या राजासह शासनाचे राजेशाही स्वरूप.
  • पितृसत्ताक कुटुंबे. ऋग्वेदिक काळातील जन हे सर्वात मोठे सामाजिक एकक होते.
  • सामाजिक गट: कुल (कुटुंब) – ग्राम – विसू – जना .
  • आदिवासी संमेलनांना सभा आणि समित्या असे म्हणतात. आदिवासी राज्यांची उदाहरणे: भरत, मत्स्य, यदु आणि पुरूस.
  • सभा ऋग्वैदिक कालखंडाच्या सुरुवातीच्या दोन्ही सभांना सूचित करते.
  • स्त्रियाही या संमेलनात हजेरी लावतात आणि त्यांना सभावती म्हणतात
  • ऋग्वेद सभेबद्दल न्यायालयीन आणि प्रशासकीय कार्यांसह नृत्य आणि जुगार सभा म्हणून बोलतो.
  • तर समिती ही लोकसंमेलन होती ज्यामध्ये आदिवासी व्यवसायासाठी जमातीचे लोक जमत असत.
  • येथे तात्विक मुद्द्यांवर चर्चा केली जाते आणि धार्मिक समारंभ आणि प्रार्थना यांच्याशी संबंधित समस्या.