Chemical Equilibrium MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Chemical Equilibrium - मोफत PDF डाउनलोड करा
Last updated on May 12, 2025
Latest Chemical Equilibrium MCQ Objective Questions
Chemical Equilibrium Question 1:
क्लोरिक आम्लाचा संयुग्मित क्षार काय आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 1 Detailed Solution
संकल्पना :
संयुग्मित आम्ल-क्षार जोड्या
- संयुग्मित आधार म्हणजे अशी प्रजाती जी आम्लाने प्रोटॉन (H + ) दान केल्यानंतरही उरते.
- आम्लाच्या सूत्रातून एक प्रोटॉन काढून आम्लाचा संयुग्मित आधार शोधता येतो.
स्पष्टीकरण :
- क्लोरिक आम्ल (HClO3 ) हे एक मजबूत आम्ल आहे जे पाण्यात विरघळून H+ आणि ClO3- आयन तयार करते.
- जेव्हा HClO3 प्रोटॉन (H+ ) दान करतो, तेव्हा तो त्याचा संयुग्मित आधार तयार करतो, जो ClO3 - असतो.
म्हणून, क्लोरीक आम्लाचा (HClO3) संयुग्मी आधार ClO3 - आहे.
Chemical Equilibrium Question 2:
ले चाटेलियरचे तत्व यावर लागू होत नाही
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 2 Detailed Solution
संकल्पना :
ले चॅटेलियरचे तत्व: ले चॅटेलियरचे तत्व असे सांगते की जर परिस्थिती बदलल्याने गतिमान समतोल बिघडला तर प्रणाली त्या बदलाचा अंशतः प्रतिकार करण्यासाठी आणि नवीन समतोल पुनर्संचयित करण्यासाठी प्रतिसाद देते.
तथापि, हे तत्व प्रामुख्याने वायू किंवा जलीय अभिक्रियाकारक आणि उत्पादने असलेल्या अभिक्रियांना लागू होते. हे केवळ घन पदार्थांचा समावेश असलेल्या अभिक्रियांना लागू नाही.
ले चॅटेलियरचा सिद्धांत केवळ घन पदार्थांच्या अभिक्रियांना लागू होत नाही कारण त्यांची एकाग्रता दाब किंवा आकारमान बदलांसह बदलत नाही आणि ते या बदलांमुळे प्रभावित होणाऱ्या समतोल बदलांच्या गतिमान पैलूंमध्ये भाग घेत नाहीत.
स्पष्टीकरण :
-
पर्याय 1: \(\text{Fe (s) + S (s) ⇌ FeS(s)}\)
या अभिक्रियेत फक्त घन अभिक्रियाक आणि उत्पादने असतात. म्हणून, ले चॅटेलियरचे तत्व या अभिक्रियेला लागू होत नाही. -
पर्याय 2: \(\text{H}_2 (\text{g}) + \text{I}_2 (\text{g}) ⇌ 2\text{HI} (\text{g})\)
या अभिक्रियेत वायूंचा समावेश असतो. ले चॅटेलियरचा सिद्धांत या अभिक्रियेला लागू होतो कारण दाब, तापमान किंवा एकाग्रता बदलल्याने समतोल स्थितीवर परिणाम होतो. -
पर्याय 3: \(\text{N}_2 (\text{g}) + 3\text{H}_2 (\text{g}) ⇌ 2\text{NH}_3 (\text{g})\)
या अभिक्रियेत वायूंचाही समावेश असतो. ले चॅटेलियरचा तत्व या अभिक्रियेलाही लागू होतो. -
पर्याय 4: हे सर्व
हा पर्याय अयोग्य आहे कारण ले चॅटेलियरचा तत्व पहिल्या अभिक्रियेला लागू होत नाही, परंतु तो दुसऱ्या आणि तिसऱ्या अभिक्रियांना लागू होतो.
निष्कर्ष :
योग्य उत्तर आहे: Fe(s) + S(s) ⇌ FeS(s)
ले चॅटेलियरचा सिद्धांत केवळ स्थायू पदार्थांचा समावेश असलेल्या अभिक्रियांना लागू नाही.
Chemical Equilibrium Question 3:
समतोलासाठी मानक मुक्त ऊर्जा शून्य असल्यास, Kp चे मूल्य ____ असते.
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 3 Detailed Solution
संकल्पना:
मानक मुक्त ऊर्जा आणि समतोल स्थिरांक
मानक मुक्त ऊर्जा बदल ( \(\Delta G^\circ\) ) आणि समतोल स्थिरांक ( K ) यांच्यातील संबंध पुढील समीकरणाद्वारे दिला जातो:
\(\Delta G^\circ = -RT \ln K\)
-
\(\Delta G^\circ\): मानक मुक्त ऊर्जा बदल (ज्युल किंवा कॅलरीजमध्ये)
-
R: वैश्विक वायू स्थिरांक (8.314 J·mol-1·K-1 किंवा 0.082 L·atm·mol-1·K-1)
-
T: केल्विनमधील तापमान
-
K: समतोल स्थिरांक (Kc किंवा Kp).
स्पष्टीकरण: \(\Delta G^\circ = 0\) असताना, Kp
जर मानक मुक्त ऊर्जा बदल ( \(\Delta G^\circ\) ) शून्य असेल, तर समीकरण असे असेल:
0 = -RT \ln K
K साठी, समीकरण सोडवल्यास:
\(0 = -RT \ln K \implies \ln K = 0\)
\(\ln K = 0 \implies K = e^0 \implies K = 1\)
निष्कर्ष:
जेव्हा समतोल अभिक्रियेसाठी मानक मुक्त ऊर्जा बदल शून्य असतो, तेव्हा समतोल स्थिरांक Kp चे मूल्य 1 असते.
Chemical Equilibrium Question 4:
समतोल स्थितीत प्रतिक्रियेसाठी
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 4 Detailed Solution
संकल्पना :
समतोल स्थितीत असलेल्या अभिक्रियेसाठी:
aA + bB ⇌ cC + dD
पुढे आणि मागे अभिक्रियांसाठी दर स्थिरांक अनुक्रमे K f आणि K b असे दर्शविले आहेत. सांद्रतेच्या दृष्टीने समतोल स्थिरांक K c आहे.
समतोल स्थितीत:
दरf = दरb
समतोल समीकरण:
Kf[A]a[B]b = Kb[C]c[D]d
येथे:
K f हा अग्रेषित अभिक्रियेचा दर आहे आणि k b हा प्रतिगामी अभिक्रियेचा दर आहे.
स्पष्टीकरण :
aA + bB ⇌ cC + dD साठी
रेटेफ = रेटेब
समतोल समीकरण:
Kf[A]a[B]b = Kb[C]c[D]d
\(K_f = K_b\times{[C]^c[D]^d\over{[A]^a[B]^b}}\)
उत्पादनांचे अभिक्रियाकांशी असलेले गुणोत्तर समतोल स्थिरांक प्रदान करते, K c :
\(K_c = {[C]^c[D]^d\over{[A]^a[B]^b}}\)
म्हणून:
\(K_f = K_b\times K_c\)
निष्कर्ष :
योग्य संबंध असा आहे: \( K_f = K_b\times K_c\)
Chemical Equilibrium Question 5:
रासायनिक समीकरणात, बाणाचे टोक खालील गोष्टींकडे निर्देशित करते:
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 5 Detailed Solution
Key Points
- रासायनिक समीकरणात, बाणाचे टोक उत्पादनांकडे निर्देशित करते.
- रासायनिक अभिक्रियेच्या परिणामी तयार झालेले पदार्थ म्हणजे उत्पादने.
- बाण अभिक्रियाकांना (प्रतिक्रिया सुरू करणारे पदार्थ) उत्पादनांपासून वेगळे करतो.
- हे अभिक्रियेची दिशा दर्शवते, जे दर्शवते की अभिक्रियाकांचे रूपांतर उत्पादनांमध्ये होते.
Additional Information
- रासायनिक समीकरण म्हणजे अशी रासायनिक अभिक्रिया असते जिथे अभिक्रियाकांची यादी डाव्या बाजूला असते आणि उत्पादने उजव्या बाजूला असतात.
- रासायनिक समीकरणातील गुणांक अभिक्रियेत सहभागी असलेल्या प्रत्येक पदार्थाच्या युनिट्सची संख्या दर्शवतात.
- रासायनिक समीकरण संतुलित करणे हे वस्तुमान संवर्धनाच्या नियमाचे पालन करण्यासाठी आवश्यक आहे, जो सांगतो की रासायनिक अभिक्रियेत वस्तुमान निर्माण होत नाही किंवा नष्टही होत नाही.
- रासायनिक समीकरणात घटक आणि संयुगे यांचे अनुक्रमे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी चिन्हे आणि सूत्रे वापरली जातात.
- रासायनिक समीकरणात तापमान, दाब आणि उत्प्रेरक यासारख्या परिस्थिती, जर असतील तर, बहुतेकदा बाणाच्या वर किंवा खाली दर्शविल्या जातात.
Top Chemical Equilibrium MCQ Objective Questions
A \(\rightleftharpoons\) B अभिक्रियेच्या अर्ध्या पूर्णतेच्या टप्प्यासाठी खालीलपैकी कोणता पर्याय योग्य असेल ?
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 6 Detailed Solution
Download Solution PDFसंकल्पना :
मानक गिब्स मुक्त ऊर्जा ( ∆G Θ ) आणि समतोल स्थिरांक (K) यांच्यातील संबंध -
बदल असा आहे की गिब्स मुक्त ऊर्जा G ΔG द्वारे दर्शविली जाते .
जर K हा समतोल स्थिरांक असेल तर मानक गिब्स मुक्त ऊर्जा आणि K मधील संबंध सूत्राने दिला जातो -
∆GΘ = - RT lnK
जिथे, R हा वायू स्थिरांक आहे आणि T हा तापमान आहे.
स्पष्टीकरण :
A \(\rightleftharpoons\) B या अभिक्रियेसाठी, समतोल स्थिरांक K असा दिला आहे -
K = \(\frac{[product]}{[reactant]}\) = \(\frac{[B]}{[A]}\)
अभिक्रियेच्या अर्ध्या पूर्णतेवर, अभिक्रियाकारक आणि उत्पादनाची सांद्रता समान असते.
म्हणून, [A] = [B]
वरील समीकरणात ठेवले तर आपल्याला K ची किंमत मिळते.
K = \(\frac{[B]}{[A]}\) = 1
आपल्याला माहित आहे की ∆G Θ = - RTlnK
∆GΘ = - RT ln11
ln 1 = ० म्हणून
∆G Θ = - RT × 0
∆GΘ = 0
निष्कर्ष :
म्हणून अभिक्रिया A \(\rightleftharpoons\) B च्या अर्ध्या पूर्णतेच्या टप्प्यासाठी , ∆G Θ चे मूल्य शून्य किंवा ∆G Θ = 0 आहे.
म्हणून, योग्य उत्तर पर्याय 1 आहे.
खालीलपैकी कोणत्या अभिक्रियेत, स्थिर आकारमानावर थोड्या प्रमाणात आर्गॉन जोडल्याने समतोल अप्रभावित राहतो?
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 7 Detailed Solution
Download Solution PDFसंकल्पना :
स्थिर आकारमानावर निष्क्रिय वायूची बेरीज -
- निष्क्रिय वायू हा अभिक्रियाशील नसतो परंतु तो उत्प्रेरक म्हणून काम करू शकतो जो अभिक्रियेत वापरल्याशिवाय अभिक्रियेचा दर वाढवतो.
- समतोल स्थितीत असलेल्या प्रणालीमध्ये स्थिर आकारमानात निष्क्रिय वायू जोडल्यास एकूण दाब वाढेल.
- परंतु अभिक्रियाकारक आणि उत्पादनाची सांद्रता समान राहते किंवा बदलत नाही.
- म्हणून, स्थिर आकारमानावर समतोलात निष्क्रिय वायू जोडला गेला तर समतोल स्थिरांक अप्रभावित राहतो.
स्पष्टीकरण :
इतर पदार्थांसोबत असलेल्या उदात्त वायूची अभिक्रियात्मकता अत्यंत कमी असल्याने उदात्त वायू किंवा निष्क्रिय वायू स्वतः प्रतिक्रिया देत नाही.
Ar हा एक उदात्त वायू असल्याने, तो अक्रियाशील देखील आहे परंतु तो उलट करता येण्याजोग्या अभिक्रियेच्या समान प्रमाणात पुढे आणि मागे दोन्ही दिशेने सक्रियकरण ऊर्जा कमी करतो.
जेव्हा स्थिर आकारमानावर Ar जोडला जातो तेव्हा समतोल बदलणार नाही कारण अभिक्रियाकारक किंवा उत्पादनांच्या अभिक्रियेच्या (पुढे आणि मागे) मोलच्या संख्येत कोणताही बदल होत नाही.
⇒ H2 (g) + I2 (g) \(\rightleftharpoons\) 2HI (g)
- अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 2
- प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 2
⇒ PCl5 (g) \(\rightleftharpoons\) PCl3 (g) + Cl2 (g)
- अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 1
- प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 1 आणि उत्पादनासाठी 2
⇒ N2 (g) + 3H2 (g) \(\rightleftharpoons\) 2NH3 (g)
- अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 4 आणि उत्पादनासाठी 2
- प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 4
म्हणून, सर्व प्रकरणांमध्ये समतोल अप्रभावित राहतो.
निष्कर्ष :
म्हणून, तिन्ही प्रकरणांमध्ये समतोल अप्रभावित राहील.
म्हणून, योग्य उत्तर पर्याय ४ आहे.
Chemical Equilibrium Question 8:
रासायनिक समीकरणात, बाणाचे टोक खालील गोष्टींकडे निर्देशित करते:
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 8 Detailed Solution
Key Points
- रासायनिक समीकरणात, बाणाचे टोक उत्पादनांकडे निर्देशित करते.
- रासायनिक अभिक्रियेच्या परिणामी तयार झालेले पदार्थ म्हणजे उत्पादने.
- बाण अभिक्रियाकांना (प्रतिक्रिया सुरू करणारे पदार्थ) उत्पादनांपासून वेगळे करतो.
- हे अभिक्रियेची दिशा दर्शवते, जे दर्शवते की अभिक्रियाकांचे रूपांतर उत्पादनांमध्ये होते.
Additional Information
- रासायनिक समीकरण म्हणजे अशी रासायनिक अभिक्रिया असते जिथे अभिक्रियाकांची यादी डाव्या बाजूला असते आणि उत्पादने उजव्या बाजूला असतात.
- रासायनिक समीकरणातील गुणांक अभिक्रियेत सहभागी असलेल्या प्रत्येक पदार्थाच्या युनिट्सची संख्या दर्शवतात.
- रासायनिक समीकरण संतुलित करणे हे वस्तुमान संवर्धनाच्या नियमाचे पालन करण्यासाठी आवश्यक आहे, जो सांगतो की रासायनिक अभिक्रियेत वस्तुमान निर्माण होत नाही किंवा नष्टही होत नाही.
- रासायनिक समीकरणात घटक आणि संयुगे यांचे अनुक्रमे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी चिन्हे आणि सूत्रे वापरली जातात.
- रासायनिक समीकरणात तापमान, दाब आणि उत्प्रेरक यासारख्या परिस्थिती, जर असतील तर, बहुतेकदा बाणाच्या वर किंवा खाली दर्शविल्या जातात.
Chemical Equilibrium Question 9:
ले चाटेलियरचे तत्व यावर लागू होत नाही
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 9 Detailed Solution
संकल्पना :
ले चॅटेलियरचे तत्व: ले चॅटेलियरचे तत्व असे सांगते की जर परिस्थिती बदलल्याने गतिमान समतोल बिघडला तर प्रणाली त्या बदलाचा अंशतः प्रतिकार करण्यासाठी आणि नवीन समतोल पुनर्संचयित करण्यासाठी प्रतिसाद देते.
तथापि, हे तत्व प्रामुख्याने वायू किंवा जलीय अभिक्रियाकारक आणि उत्पादने असलेल्या अभिक्रियांना लागू होते. हे केवळ घन पदार्थांचा समावेश असलेल्या अभिक्रियांना लागू नाही.
ले चॅटेलियरचा सिद्धांत केवळ घन पदार्थांच्या अभिक्रियांना लागू होत नाही कारण त्यांची एकाग्रता दाब किंवा आकारमान बदलांसह बदलत नाही आणि ते या बदलांमुळे प्रभावित होणाऱ्या समतोल बदलांच्या गतिमान पैलूंमध्ये भाग घेत नाहीत.
स्पष्टीकरण :
-
पर्याय 1: \(\text{Fe (s) + S (s) ⇌ FeS(s)}\)
या अभिक्रियेत फक्त घन अभिक्रियाक आणि उत्पादने असतात. म्हणून, ले चॅटेलियरचे तत्व या अभिक्रियेला लागू होत नाही. -
पर्याय 2: \(\text{H}_2 (\text{g}) + \text{I}_2 (\text{g}) ⇌ 2\text{HI} (\text{g})\)
या अभिक्रियेत वायूंचा समावेश असतो. ले चॅटेलियरचा सिद्धांत या अभिक्रियेला लागू होतो कारण दाब, तापमान किंवा एकाग्रता बदलल्याने समतोल स्थितीवर परिणाम होतो. -
पर्याय 3: \(\text{N}_2 (\text{g}) + 3\text{H}_2 (\text{g}) ⇌ 2\text{NH}_3 (\text{g})\)
या अभिक्रियेत वायूंचाही समावेश असतो. ले चॅटेलियरचा तत्व या अभिक्रियेलाही लागू होतो. -
पर्याय 4: हे सर्व
हा पर्याय अयोग्य आहे कारण ले चॅटेलियरचा तत्व पहिल्या अभिक्रियेला लागू होत नाही, परंतु तो दुसऱ्या आणि तिसऱ्या अभिक्रियांना लागू होतो.
निष्कर्ष :
योग्य उत्तर आहे: Fe(s) + S(s) ⇌ FeS(s)
ले चॅटेलियरचा सिद्धांत केवळ स्थायू पदार्थांचा समावेश असलेल्या अभिक्रियांना लागू नाही.
Chemical Equilibrium Question 10:
समतोलासाठी मानक मुक्त ऊर्जा शून्य असल्यास, Kp चे मूल्य ____ असते.
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 10 Detailed Solution
संकल्पना:
मानक मुक्त ऊर्जा आणि समतोल स्थिरांक
मानक मुक्त ऊर्जा बदल ( \(\Delta G^\circ\) ) आणि समतोल स्थिरांक ( K ) यांच्यातील संबंध पुढील समीकरणाद्वारे दिला जातो:
\(\Delta G^\circ = -RT \ln K\)
-
\(\Delta G^\circ\): मानक मुक्त ऊर्जा बदल (ज्युल किंवा कॅलरीजमध्ये)
-
R: वैश्विक वायू स्थिरांक (8.314 J·mol-1·K-1 किंवा 0.082 L·atm·mol-1·K-1)
-
T: केल्विनमधील तापमान
-
K: समतोल स्थिरांक (Kc किंवा Kp).
स्पष्टीकरण: \(\Delta G^\circ = 0\) असताना, Kp
जर मानक मुक्त ऊर्जा बदल ( \(\Delta G^\circ\) ) शून्य असेल, तर समीकरण असे असेल:
0 = -RT \ln K
K साठी, समीकरण सोडवल्यास:
\(0 = -RT \ln K \implies \ln K = 0\)
\(\ln K = 0 \implies K = e^0 \implies K = 1\)
निष्कर्ष:
जेव्हा समतोल अभिक्रियेसाठी मानक मुक्त ऊर्जा बदल शून्य असतो, तेव्हा समतोल स्थिरांक Kp चे मूल्य 1 असते.
Chemical Equilibrium Question 11:
समतोल स्थितीत प्रतिक्रियेसाठी
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 11 Detailed Solution
संकल्पना :
समतोल स्थितीत असलेल्या अभिक्रियेसाठी:
aA + bB ⇌ cC + dD
पुढे आणि मागे अभिक्रियांसाठी दर स्थिरांक अनुक्रमे K f आणि K b असे दर्शविले आहेत. सांद्रतेच्या दृष्टीने समतोल स्थिरांक K c आहे.
समतोल स्थितीत:
दरf = दरb
समतोल समीकरण:
Kf[A]a[B]b = Kb[C]c[D]d
येथे:
K f हा अग्रेषित अभिक्रियेचा दर आहे आणि k b हा प्रतिगामी अभिक्रियेचा दर आहे.
स्पष्टीकरण :
aA + bB ⇌ cC + dD साठी
रेटेफ = रेटेब
समतोल समीकरण:
Kf[A]a[B]b = Kb[C]c[D]d
\(K_f = K_b\times{[C]^c[D]^d\over{[A]^a[B]^b}}\)
उत्पादनांचे अभिक्रियाकांशी असलेले गुणोत्तर समतोल स्थिरांक प्रदान करते, K c :
\(K_c = {[C]^c[D]^d\over{[A]^a[B]^b}}\)
म्हणून:
\(K_f = K_b\times K_c\)
निष्कर्ष :
योग्य संबंध असा आहे: \( K_f = K_b\times K_c\)
Chemical Equilibrium Question 12:
A \(\rightleftharpoons\) B अभिक्रियेच्या अर्ध्या पूर्णतेच्या टप्प्यासाठी खालीलपैकी कोणता पर्याय योग्य असेल ?
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 12 Detailed Solution
संकल्पना :
मानक गिब्स मुक्त ऊर्जा ( ∆G Θ ) आणि समतोल स्थिरांक (K) यांच्यातील संबंध -
बदल असा आहे की गिब्स मुक्त ऊर्जा G ΔG द्वारे दर्शविली जाते .
जर K हा समतोल स्थिरांक असेल तर मानक गिब्स मुक्त ऊर्जा आणि K मधील संबंध सूत्राने दिला जातो -
∆GΘ = - RT lnK
जिथे, R हा वायू स्थिरांक आहे आणि T हा तापमान आहे.
स्पष्टीकरण :
A \(\rightleftharpoons\) B या अभिक्रियेसाठी, समतोल स्थिरांक K असा दिला आहे -
K = \(\frac{[product]}{[reactant]}\) = \(\frac{[B]}{[A]}\)
अभिक्रियेच्या अर्ध्या पूर्णतेवर, अभिक्रियाकारक आणि उत्पादनाची सांद्रता समान असते.
म्हणून, [A] = [B]
वरील समीकरणात ठेवले तर आपल्याला K ची किंमत मिळते.
K = \(\frac{[B]}{[A]}\) = 1
आपल्याला माहित आहे की ∆G Θ = - RTlnK
∆GΘ = - RT ln11
ln 1 = ० म्हणून
∆G Θ = - RT × 0
∆GΘ = 0
निष्कर्ष :
म्हणून अभिक्रिया A \(\rightleftharpoons\) B च्या अर्ध्या पूर्णतेच्या टप्प्यासाठी , ∆G Θ चे मूल्य शून्य किंवा ∆G Θ = 0 आहे.
म्हणून, योग्य उत्तर पर्याय 1 आहे.
Chemical Equilibrium Question 13:
खालीलपैकी कोणत्या अभिक्रियेत, स्थिर आकारमानावर थोड्या प्रमाणात आर्गॉन जोडल्याने समतोल अप्रभावित राहतो?
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 13 Detailed Solution
संकल्पना :
स्थिर आकारमानावर निष्क्रिय वायूची बेरीज -
- निष्क्रिय वायू हा अभिक्रियाशील नसतो परंतु तो उत्प्रेरक म्हणून काम करू शकतो जो अभिक्रियेत वापरल्याशिवाय अभिक्रियेचा दर वाढवतो.
- समतोल स्थितीत असलेल्या प्रणालीमध्ये स्थिर आकारमानात निष्क्रिय वायू जोडल्यास एकूण दाब वाढेल.
- परंतु अभिक्रियाकारक आणि उत्पादनाची सांद्रता समान राहते किंवा बदलत नाही.
- म्हणून, स्थिर आकारमानावर समतोलात निष्क्रिय वायू जोडला गेला तर समतोल स्थिरांक अप्रभावित राहतो.
स्पष्टीकरण :
इतर पदार्थांसोबत असलेल्या उदात्त वायूची अभिक्रियात्मकता अत्यंत कमी असल्याने उदात्त वायू किंवा निष्क्रिय वायू स्वतः प्रतिक्रिया देत नाही.
Ar हा एक उदात्त वायू असल्याने, तो अक्रियाशील देखील आहे परंतु तो उलट करता येण्याजोग्या अभिक्रियेच्या समान प्रमाणात पुढे आणि मागे दोन्ही दिशेने सक्रियकरण ऊर्जा कमी करतो.
जेव्हा स्थिर आकारमानावर Ar जोडला जातो तेव्हा समतोल बदलणार नाही कारण अभिक्रियाकारक किंवा उत्पादनांच्या अभिक्रियेच्या (पुढे आणि मागे) मोलच्या संख्येत कोणताही बदल होत नाही.
⇒ H2 (g) + I2 (g) \(\rightleftharpoons\) 2HI (g)
- अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 2
- प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 2
⇒ PCl5 (g) \(\rightleftharpoons\) PCl3 (g) + Cl2 (g)
- अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 1
- प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 1 आणि उत्पादनासाठी 2
⇒ N2 (g) + 3H2 (g) \(\rightleftharpoons\) 2NH3 (g)
- अग्रेषित अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 4 आणि उत्पादनासाठी 2
- प्रतिगामी अभिक्रियेसाठी मोलची संख्या = अभिक्रियाकासाठी 2 आणि उत्पादनासाठी 4
म्हणून, सर्व प्रकरणांमध्ये समतोल अप्रभावित राहतो.
निष्कर्ष :
म्हणून, तिन्ही प्रकरणांमध्ये समतोल अप्रभावित राहील.
म्हणून, योग्य उत्तर पर्याय ४ आहे.
Chemical Equilibrium Question 14:
क्लोरिक आम्लाचा संयुग्मित क्षार काय आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Chemical Equilibrium Question 14 Detailed Solution
संकल्पना :
संयुग्मित आम्ल-क्षार जोड्या
- संयुग्मित आधार म्हणजे अशी प्रजाती जी आम्लाने प्रोटॉन (H + ) दान केल्यानंतरही उरते.
- आम्लाच्या सूत्रातून एक प्रोटॉन काढून आम्लाचा संयुग्मित आधार शोधता येतो.
स्पष्टीकरण :
- क्लोरिक आम्ल (HClO3 ) हे एक मजबूत आम्ल आहे जे पाण्यात विरघळून H+ आणि ClO3- आयन तयार करते.
- जेव्हा HClO3 प्रोटॉन (H+ ) दान करतो, तेव्हा तो त्याचा संयुग्मित आधार तयार करतो, जो ClO3 - असतो.
म्हणून, क्लोरीक आम्लाचा (HClO3) संयुग्मी आधार ClO3 - आहे.