कोणत्या द्रवाची स्निग्धता सर्वाधिक असते-

संकल्पना:

स्निग्धता: हा द्रवपदार्थाचा गुणधर्म आहे, ज्याच्या गुणवत्तेमुळे ते त्याच्या विविध स्तरांमधील सापेक्ष गतीला विरोध करते, त्याला स्निग्धता म्हणतात.

या शक्तीला चिपचिपा बल म्हणून ओळखले जाते.

गणितानुसार, \(F = - η A\frac{{dv}}{{dx}}\;\)

जेथे, η = चिकटपणाचे गुणांक, A = क्षेत्रफळ, dv/dx = वेग ग्रेडियंट.

• हायड्रोजन बाँड: हायड्रोजन अणूमधील आकर्षणाचे इलेक्ट्रोस्टॅटिक बल जे उच्च इलेक्ट्रोनेगेटिव्ह अणू आणि समान किंवा भिन्न रेणूंमध्ये उपस्थित असलेल्या इतर कोणत्याही इलेक्ट्रोनेगेटिव्ह अणूशी सहसंयोजकपणे जोडलेले असते.
• घन-स्थितीत, ते जास्तीत जास्त आहे.
• वायू अवस्थेत ते किमान असते.
• दोन प्रकारचे हायड्रोजन बंध आढळतात:
  • इंटरमॉलेक्युलर एच-बॉन्डिंग: हे संयुगाच्या वेगवेगळ्या रेणूंमध्ये उद्भवते आणि परिणामी पाण्यातील विद्राव्यता आणि उच्च उकळत्या बिंदूमध्ये वाढ होते .
    • उदा. HF, पाणी [H 2 O] रेणू
  • इंट्रामोलेक्युलर एच-बॉन्डिंग : हे एकाच रेणूच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये उद्भवते आणि परिणामी पाण्यात विद्राव्यता कमी होते आणि उकळत्या बिंदू कमी होतो.
    • उदा - नायट्रोफेनॉल
• त्यात O—H, N—H किंवा H—F बंध असलेले रेणू, H-बॉन्ड निर्मितीमुळे असामान्य गुणधर्म दाखवतात. उदाहरणार्थ;
  • ग्लिसरॉल स्निग्ध आहे आणि इंटरमॉलिक्युलर एच-बॉन्डिंगच्या उपस्थितीमुळे त्याचा उत्कलन बिंदू खूप जास्त आहे.
  • एच-बॉन्डिंग जैविक प्रणाली आणि प्रथिने आणि न्यूक्लिक अॅसिड (DNA RNA इ.) च्या स्थिरतेमध्ये देखील महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.

स्पष्टीकरण:

• हायड्रोजन बाँडिंग आणि मजबूत इंटरमॉलिक्युलर परस्परसंवादामुळे द्रवाची चिकटपणा वाढते.
• इथिलीन ग्लायकॉल HO−CH ₂ −CH ₂ −OH मध्ये दोन −OH गट आहेत. हायड्रोजन बाँडिंग या −OH गटांमुळे आहे.
• जास्त म्हणजे −OH गटांची संख्या, जास्त म्हणजे हायड्रोजन बंध आणि जास्त म्हणजे स्निग्धता. इथेनॉलमध्ये फक्त एक −OH गट आहे.

त्यामुळे ग्लायकोल हा योग्य पर्याय आहे.